Lin:
Toen ik nog in China werkte, had een bemiddelingsbureau mij geïnformeerd dat het salaris en de arbeidsomstandigheden in Nederland hoog en goed was. Daarom besloot ik om in Nederland te gaan werken. Ik had veel geld betaald om de procedures naar Nederland te betalen. De kosten aan het bemiddelingsbureau alleen waren al bijna €13.000,- (100.000 Chinese Yuan).
Voordat ik naar Nederland ging, zei het bemiddelingsbureau dat het loon ongeveer €1.600,- was. Hoewel dit minimumloon op mijn contract geschreven was, kreeg ik in werkelijkheid een lager loon. Bovendien had de werkgever 2 dagen na mijn aankomst in Nederland pas verteld over het verschil tussen het op het contract vermelde loon en het werkelijke loon dat ik zou krijgen. In beginsel betaalde de werkgever de eerste 6 maanden in contant. Elke maand kreeg ik €800,-. De werkgever zette mij onder druk door te zeggen dat ik maar terug moet gaan naar China als ik niet tevreden was. In die tijd was ik onwetend en kon ik geen woord Nederlands. Ook waren we (ik en mijn familie) een grote schuld aangegaan om mijn reis naar Nederland te financieren. Ik kon niets anders dan mij neerleggen bij de omstandigheden.
Bij aankomst in Nederland had ik er al spijt van. Ik wist toen dat ik misleid was. Maar wat kon ik doen? Ik moest het verdragen en had voor deze werkgever 3 jaar gewerkt. Voor mij voelde het als een leugen, omdat mijn arbeidsomstandigheden helemaal anders was dan wat mij in China is beloofd. Ik moest alles doen in het restaurant: van afwassen tot wokken. In het restaurant werkte ik minimaal 10 uur per dag. Elke week werkte ik 6 dagen en kon ik maar 1 dag uitrusten. Dit voor 3 jaar lang.
Voordat ik China verliet, had ik een heel mooi beeld van Nederland. Toen ik eenmaal hier voet aan wal zette, is dat beeld helemaal kapot gegaan. In mijn ervaring als kok ervaar ik de hygiëne in restaurants hier als veel minder dan in China. Als ik na enkele jaren mijn onvrede over de situatie met de werkgever besprak, raakte hij geïrriteerd en begon hij mij sindsdien te treiteren en het moeilijk te maken op de werkvloer. Hij schold mij vaak uit, deelde klappen en vuisten uit. Ik voelde mij hopeloos, maar kon mij niet verzetten. Mijn familie wist niets van het onrecht dat ik in Nederland moest ondergaan. Ik wilde ze ook niet ongerust maken. Daarom hield ik alles voor mijzelf.
Nadat ik mijn schulden heb afgelost, had ik geen kracht meer om de situatie verder te verdragen. Op een dag hadden we weer onenigheid. De werkgever sloeg mij weer. Uiteindelijk verliet ik de werkplek. De mishandelingen die ik moest verdragen hebben fysieke letsels en mentale schade achtergelaten. Nadat ik weg was uit dat restaurant, kostte het mij een jaar de tijd om weer redelijk te kunnen functioneren.
Chen:
In de jaren 60 was het leven in Hong Kong niet makkelijk. Ik groeide op met veel broers en zussen, daarom was ik al op mijn 14de begonnen met werken. Ik deed all-round werkzaamheden in een restaurant. Het salaris was erg laag.
Omdat er familieleden van mij in Nederland waren, leende ik wat geld om naar Nederland te gaan. Mijn horizon verbreden was de reden waarom ik besloot om mijn thuisland te verlaten. Toen ik in de jaren 70 voet aan wal zette in Nederland, was ik nog een tiener. Ik heb ongeveer 5 jaar als ongedocumenteerde gewerkt. De arbeidsomstandigheden waren slecht en het salaris was afhankelijk van wat de baas wilde betalen.
In die periode waren er veel ongedocumenteerde arbeiders, maar ik ben gelukkig nog nooit opgepakt door de vreemdelingenpolitie. Het was toen ook makkelijk om een baan te vinden, omdat de restaurants goede omzet draaiden. Een van mijn werkgevers hielp mij met het aanvragen van een verblijfsvergunning. Nadat ik legale verblijfsrecht had, kreeg ik ook meer salaris.
Mijn plan was om na enkele jaren terug te keren naar mijn thuisland, omdat het echt keihard werken was toen. Elke dag, vooral wanneer het druk was, moesten we 30 tot 40 grote bakken rijst en noedels wokken. We werkten non-stop van 9:00 tot 22:00 of 23:00 uur. We werkten 6 dagen per week en hadden een dag per week rust. Van werknemersrechten wisten we niet. Als de baas een keer in een goede bui was, dan nam hij ons mee naar de film.
Toen ik mijn vrouw ontmoette en met haar trouwde, besloot ik uiteindelijk om mij in Nederland te vestigen.
Het paradoxale is dat de arbeidsomstandigheden in Chinese restaurants in Nederland slechter zijn dan in Azië of in China. Hoewel er goede arbeidswet en -regelgeving zijn in Nederland, gaan de meeste Chinese restaurants hun eigen regels toepassen. Als je meer dan 8 uur werkt in Azië, dan kun je die extra gewerkte uren compenseren, maar in Nederland werk je structureel over en je krijgt voor die uren geen beloning of compensatie. Dit zorgt ervoor dat ik de arbeidsomstandigheden in Azië beter vind dan in Chinese restaurants in Nederland.
Hoe kunnen we deze structurele uitbuiting van werknemers veranderen? Ik denk dat we moeten wachten op de volgende generatie. Dit is een moeilijk vraagstuk dat niet makkelijk op te lossen is.
De meeste werkgevers stellen hun potentiële werknemers voor een keuze van “graag of niet”, voordat ze een werkvergunning voor die werknemers gaan aanvragen. Als de potentiële werknemer akkoord gaat met de afgesproken arbeidsvoorwaarden en inhouding van het salaris, gaat de werkgever pas over tot het aanvragen van een vergunning.
Als ik nu terugkijk op mijn leven, heb ik geen spijt van mijn besluit om naar Nederland te komen. Ik denk ook niet meer in termen van een goed of slecht besluit. Ik had ook niet echt een droom. Alles wat ik wou was een eenvoudig leven. Hoe meer dromen je uiteindelijk hebt, hoe groter de teleurstelling zal zijn als die niet uitkomen.
Voor nu hoop ik ook op een goede gezondheid. Ik ken veel mensen die in de keuken werken en die met arbeidsgerelateerde blijvende letselschade kampen. Dat ik al die jaren overgewerkt heb, heeft zeker gevolgen voor mijn lichaam en gezondheid.
Ik ben ook niet jaloers op andere mensen, zelfs niet wanneer zij het heel goed hebben. Ze hebben daarvoor wellicht heel hard moeten werken of investeren. Als buitenstaanders zien we dat niet. We hebben ieder ons eigen leven.
Chou:
Toen we net in Nederland waren, konden wij alleen werken in Chinese restaurants. Ik heb nog nooit in de keuken gewerkt en om eerlijk te zijn, het was alles behalve mijn droombaan, maar dat was mijn enige keuze.
Voor mijn eerste baan in Nederland kreeg ik € 600,- per maand. Van deze € 600,- hield mijn baas nog eens € 500,- in. Mijn maandsalaris was dus € 100,-. Van dit geld moest ik mijzelf onderhouden en de zorgverzekering betalen. Ik heb 3 jaar gewerkt voor dit salaris. In het begin dacht ik dat het mijn baas heel veel geld heeft gekost om een werkvergunning voor mij te regelen en dat hij daarom dat geld van mijn salaris inhield, zodat ik die kosten via mijn salaris teurgbetaalde. Ik dacht ook dat die situatie normaal was in Chinese restaurants. Later begreep ik pas dat mijn situatie uitzonderlijk was en dat mijn baas veel geld aan mij verdiende.
Ik had wel een contract getekend met mijn baas, maar had geen idee van wat er in het contract stond, omdat het in het Nederlands opgesteld was. Ik werkte zes dagen per week en had elke week een dagje rust. Verder had ik geen verlofdagen en ik wist niet dat ik er recht op had. Ik werkte in dit restaurant 5 jaar en had geen enkel verlofdag gekregen. Bij ziekte kreeg ik geen loon. Het was geen optie om de baas te vragen om betere arbeidsomstandigheden, omdat hij mij dan de deur zou wijzen. Kortom, mijn eerste 5 jaar in Nederland kan ik alleen omschrijven als ellendig.
In het begin had ik heel veel last van heimwee. Mijn veilige thuishaven heb ik achtergelaten met de droom om ons bestaan en onze toekomst te verbeteren. Voor deze droom was ik bereid om offers te brengen. Ik had mijn ouders, kinderen en alles in het thuisland opgegeven en ging naar Nederland om een nieuw leven te beginnen en om geld te verdienen. Ik belandde hier in de situatie dat ik mij amper in mijn levensonderhoud kon voorzien, hoewel ik heel hard werkte. Van geld verdienen was geen sprake. Elke ochtend dat ik opstond, kon ik alleen maar denken “Ik wil naar huis!”
Als ik nu terugkijk, heb ik geen spijt van mijn besluit, ondanks alle moeilijkheden die ik heb meegemaakt. Nu is het voor ons steeds moeilijker om terug te keren naar China, vooral omdat mijn kinderen sinds kort met ons zijn herenigd in Nederland. Ook is het levensritme in China tegenwoordig zo hoog dat ik het niet eens kan bijbenen. Daarnaast heb ik geen kapitaal om te investeren in China. Ik kan alleen als werker aan de slag daar, maar ik weet ook niet wat voor werk ik daar kan doen. Bovendien heb ik geen energie meer om weer een nieuw leven te moeten beginnen.
Mijn droom nu is dat mijn kinderen veilig en wel kunnen opgroeien, dat ze hier een baan kunnen vinden en een stabiel bestaan kunnen opbouwen. Dan zullen ik en mijn vrouw teruggaan naar China om voor onze ouders te zorgen. Het leven in China voelt voor mij toch beter. Omdat ik hier lange werkdagen heb, heb ik helemaal geen tijd om vriendschappen aan te gaan en die te onderhouden. Het leven hier voelt voor mij daarom heel eenzaam. De taal is ook een probleem. Als ik naar een instantie of naar het ziekenhuis moet, dan moet ik anderen vragen om mij te helpen.
Veel Chinese arbeidsmigranten in Nederland kunnen geen Nederlands. Daarom ben ik 海安Haags Welzijn erg dankbaar dat ze ons hulp bieden als we dat nodig hebben. Ik hoop dat ze in het vervolg (Chinese) arbeidsmigranten hier blijven helpen.
Ching:
Veel Chinese (arbeids)migranten zijn in de jaren ’90 naar Nederland gekomen. Na de economische hervormingen in China willen veel mensen naar het buitenland om geld te verdienen. We hopen op deze manier te kunnen zorgen voor een beter leven voor onze kinderen en kleinkinderen. Dit hoort immers bij onze traditie en cultuur.
In die tijd dachten we allemaal dat we in westerse landen beter konden verdienen dan in China. Ik was op een arbeidsvisum naar Nederland gekomen. In China heb ik nog nooit in de keuken gewerkt. In het begin kon ik alleen als keukenhulp aan de slag. Toen was het echt heel hard werken. Elke dag 11 uur, zes dagen per week. Daarnaast moesten we de baas en de chefkok tevreden stellen. De taalbarrière was bovendien een groot probleem. Toen was het ook een must om Kantonees te kunnen verstaan als je in de keuken werkte, omdat de werkgevers Kantonees waren. Op z’n minst moesten we eenvoudig een gesprek kunnen voeren in die taal. Ik heb in al die jaren mijn vrouw en kinderen niet kunnen bezoeken. Ik mis ze nog altijd. Het loon van mijn harde werk heb ik allemaal naar mijn gezin gestuurd, zodat mijn vrouw voor de kinderen kon zorgen, zodat ze konden gaan studeren in het buitenland.
Ik heb nooit spijt gehad van mijn komst naar Nederland. Hoewel het erg moeilijk is, is terugkeren voor mij geen optie. Eenmaal besloten om weg te gaan, dan rest alleen vooruit kijken, maar niet achterom.
Mijn migratiedroom was om te zorgen voor een beter bestaan van mijn nakomelingen. Voor mij is die droom uitgekomen.
Voor mijn toekomst in Nederland vertrouw ik op het sociale zekerheidsstelsel van Nederland. Ik ben blij dat er hier voor ouderen gezorgd wordt. Ik heb al een paar decennia gewerkt. Eindelijk kan ik rust nemen nu.
He:
“Veel Chinese koks komen eigenlijk helemaal niet in aanraking met de buitenwereld. Hun netwerk blijft beperkt tot alleen de mensen met wie ze samenwerken. Sommigen zitten al heel lang in Nederland, maar spreken bijna geen woord Nederlands. Als zij problemen hebben, dan denken ze dat verdragen de enige oplossing is. Ze weten niet beter.”
Zhang:
“Ik ben een Chinese kok en werk al enkele jaren in Nederland. Ik werk momenteel niet meer, omdat ik al ruim een jaar fysieke schade heb geleden. Toen ik in China was, droomde ik ervan om in Nederland een beetje geld te kunnen verdienen. Ik heb niet verwacht dat ik door de baas geslagen zou worden en dat mijn lichaam er schade aan overhield. Er is voor mij via het uitzendbureau voor Chinese koks een aanvraag gedaan om op contractbasis te komen werken.
Het eerste wat mij overkwam in Nederland was dat ik onenigheid met de baas had, omdat hij mij vroeg om overgebleven eieren, aardappelen, kippenbouten, etc. van klanten weer klaar te maken voor andere klanten. Vanaf dat moment werd ik hierdoor vaak door de baas geslagen. Elke week werkte ik ruim 60 uur, maar kreeg nog niet eens de helft van het loon dat vermeld staat op het contract. De baas zei: “Jullie kunnen hier de Nederlandse taal niet. Je kunt niet anders dan zo verder werken.”
Op de werkplek hoopte ik dat het uitzendbureau zou komen om te checken. Uiteindelijk zijn ze in die paar jaar dat ik daar gewerkt heb, maar een keer langs geweest. Bovendien hebben ze niet eens gevraagd naar de werktijden en het loon. Ze hebben alleen even gekeken naar mijn persoonlijk document.
Later ben ik weer door de baas geslagen en kon geen kant op, dus heb ik de politie erbij geroepen. Ook heb ik een advocaat in de arm genomen, omdat ik de Nederlandse taal niet begreep. Ik weet niet waarom mijn advocaat tegen mij zei dat ik zelf ontslag heb genomen. Maar ik werd toch door mijn baas geslagen en daarna ontslagen? Dit heb ik ook tijdens het verhoor gezegd.
Ik begrijp niet hoe Nederlandse overheidsbeambten denken. Na de mishandeling moet ik elke dag aan het medicijn. Ik vraag mij af wat de toekomst mij zal brengen???”
Recente reacties